linux tabanlı iÅŸletim sistemleri, tüm dünyada özellikle sunucularda (server) kullanılmaktadır. ÇoÄŸunlukla sunucularda kullanılıyor olması, son kullanıcı için uygun olmadığı anlamına gelmez. Çünkü aynı dağıtımın hem sunucu hem son kullanıcı sürümleri farklıdır. Neden sunucu tarafında özellikle tercih edildiÄŸini ise linux’un kararlı ve güvenli olmasıyla açıklayabiliriz. Sunucu hizmeti verenler şüphesiz ki son kullanıcıdan daha bilgili ve tecrübelidir. Bu insanlar ve firmalar sunucularını linux’a emanet etmiÅŸlerdir.
güvenlik
linux’ta herÅŸey kullanıcının elindedir. Program kurmak için bile root kullanıcı ÅŸifrenizi girmek zorundasınız. Yani bilgisayarınızın başında baÅŸka bir kiÅŸi olsa dahi sizin kullanıcı ÅŸifrenizi bilmediÄŸi için sisteminize zarar veremez. Aynı ÅŸey bilgisayarınıza girmeye çalışan bir hacker veya zararlı yazılımlar için de geçerlidir. Linux popüler olmadığı için virüs yazılmıyor diye yanlış bir kanı var. Aslında siz anlamasanız bile internetten yaptığınız bütün alışveriÅŸlerde veya banka iÅŸlemlerinde linux kullanırsınız. EÄŸer o sistemlere virüs bulaşırsa, bu virüsü yazanın ne kadar zengin olabileceÄŸini düşünebiliyor musunuz? Ama linux’un dosya yapısı buna izin vermez. Olası bir güvenlik açığını ise dünyanın her yerinden yüz binlerce programcı saatler içerisinde giderebilir. Aklınıza kötü niyetli yazılımcıların, programlara zararlı kod bulaÅŸtırabileceÄŸi gelebilir. GeliÅŸtirilen programlar açık kaynak olduÄŸu için bunun zaten hemen farkına varılır ve programa dahil edilmez. Ayrıca program siz istemediÄŸiniz sürece, denenmeden ve kararlı hale gelmeden size sunulmaz. Kapalı kaynak kodlu yazılımlar, siz istemeseniz bile, resimlerinizi, e-postalarınızı kendi veritabanlarına gönderebilir. Bu iÅŸlem yapılırken ruhunuz bile duymaz. elinde böyle bir imkan olanlar sizce bu iÅŸlemi yapmazlar mı? Onlar yapmasa bile gizli servisler gibi bu bilgileri kullanabilecekler bu iÅŸlemler için para ödemeyi teklif edip, teÅŸvik etmezler mi? Örnekler çoÄŸaltılabilir. Bunları düşünmek için paranoyak olmaya gerek yok. Google, microsoft, kaspersky, facebook vs. farketmez. KiÅŸisel bilgilerimiz bize daha iyi bir içerik sunmak adı altında çalınıyor. Açık kaynak programlar kullanarak bunun önüne bir nebze geçebiliriz. Bu bilgilerin iÅŸlenmesi ile daha ÅŸu linki de inceleyebilirsiniz.
kararlılık
Kullandığınız dağıtımın çeşitli program depoları vardır. Dağıtımı kurduğunuzda ön tanımlı olarak sadece denenmiş ve kararlı olduğu ispatlanmış programların bulunduğu depoyu kullanırsınız. yani bir program henüz hatalardan (bug) arınmamış ve deneme aşamasında ise bu program, dağıtımın kararsız depolarına eklenir. buradan isteyenler programı kurar ve hataları bildirir. bu sürecin sonunda programdaki hatalar ayıklanır ve kararlı depoya eklenerek size sunulur. eğer siz de bu sürece katkı sağlamak isterseniz sisteminize dağıtımınızın kararsız depolarını eklemelisiniz. depo ekleme işini sadece iki fare tıklaması ile yapabilirsiniz.
ticari yazılımlar
özellikle iş hayatında kullanılan ticari yazılımların neden linux sürümü yok diyebilirsiniz. bunun sebebi yazılım üreticilerine ek maliyet ve hemen hemen sıfır kazanç getirmesidir. bu da kullanıcıyı diğer işletim sistemlerine mahkum bırakmaktadır. bu konuda linux cephesinin üretmekten fazla yapacağı pek bir şey yok. ama linux son yıllarda artan bir ivme ile yaygınlaştığı için bazı donanım üreticileri linux için de sürücü (driver) çıkarmaya başladı. belki bu durum yakın gelecekte ticari yazılım üreticilerini de etkiler. şu anda programların sadece linux alternatifleri ile yetinmek zorundayız.
görsellik
bu konuyu, linux özellikle windows’tan çok ilerde olduÄŸu için ayrı belirtme ihtiyacı hissettim. video sitelerinde compiz yazarak aratırsanız ne demek istediÄŸimi anlayacaksınız. linux ile 3B ve çoklu masaüstü ortamı yaklaşık 2 senedir kullanılabiliyor. ilk çıktığı zamanlarda bazı ekran kartlarında sorun çıkarıyordu ama ÅŸimdi hemen hemen bütün dağıtımlarda ön tanımlı ve sorunsuz olarak geliyor. öyle canavar bir sisteme de gerek duymuyor. 64 mb ekran kartı, 1.5 celeron iÅŸlemci ve 512 mb ram olan bilgisayarımda çok rahat kullanabiliyorum.
oyunlar
oyun konusunda son birkaç seneye göre linux çok gerideydi ama bu fark son zamanlarda kapanıyor. bunun aslında windows, mac os yada linux ile pek alakası yok. aynı ticari yazılımlarda olduğu gibi oyun üreticileri ile alakası var. burada sadece linux altında oynacağınız kaliteli oyunlar olduğu söyleyebilirim. oynayabileceğiniz bazı oyunlar;
urban terror
true combat elite
warzone2100
quake
benim aklıma ilk gelenler. daha fazlasına ulaşmak için;
burayı, burayı ve burayı ziyaret edebilirsiniz.aynı zamanda emulatörler sayesinde windows oyunlarının bazılarını da oynayabilirsiniz.
eÄŸitim
bu konuda özellikle ubuntu, edubuntu projesi ile açık ara öne geçmeyi baÅŸarmıştır. ama sadece linux altında deÄŸil isterseniz windows altında da edubuntu dahilindeki programları kullanabiliyorsunuz. yani önemli olan buradan para kazanmak ya da bunu bir güç olarak kullanmak deÄŸil, insanlara yararlı olmak. hem neydi ubuntu’nun sloganı hatırlayalım, “Linux for Human Beings” yani insanlık için linux. özellikle 7-12 yaÅŸ grubuna yönelik matematik, coÄŸrafya, yabancı dil ve daha bir çok konuda programlar bulunuyor. küçük çoçukların flash oyun sitelerinde yemek yapmasından veya barbie bebek giydirmesindense edubuntu dahilindeki programlarını kullanması çok daha yararlı olacaktır.
kolaylık
kimileri linux sistemleri komut satırından ibaret sanar. halbuki çoÄŸu ÅŸey grafik arayüzlü (gui) programlarla yani iki fare tıklamasıyla halledilebilir. mesela ubuntu’da program yüklemek istersek açıyoruz program ekle-kaldır menüsünü ve karşımızda on binlerce program. o az gelirse synaptic paket yöneticisinden daha fazlasını sadece fare tıklamalarıyla kuruyoruz.
başka kaynaklardan program indirmek isterseniz, yine iki fare tıklamasıyla depo adresini ekliyoruz ve yüzlerce yeni program elimizde.
o da az geldiyse getdeb sitesinden istediÄŸimizi indiriyoruz ve üzerine tıklayarak kuruyoruz. bilgisayarla fazla haşır neÅŸir olmayan kullanıcıların komut satırıyla hiç iÅŸi olmuyor desek yanlış olmaz. forum forum crack, keygen, program aramakla ve sistemimize virüs bulaÅŸtırma endiÅŸesiyle uÄŸraÅŸmıyoruz. benim 50 yaşındaki annem ve 5 yaşındaki kuzenim eÄŸer ubuntu kullanabiliyorsa, kimse “linux dağıtımları son kullanıcıya hitab etmiyor” diyemez sanırım. dese de inandırıcı olmaz.
destek
karşılatığınız sorunları, aradığınız programları, merak ettikleri, tavsiye istediklerinizi bunun için oluÅŸturulmuÅŸ forumlarda, irc kanallarında sorun. bilen birileri varsa sanki sorun kendisinde oluÅŸmuÅŸ gibi cevap verecektir. neden bu insanlar böyle, acaba bende mi bir gariplik var demeyin. siz de linux’a alıştığınızda öyle olacaksınız. çünkü bu sistem bunun üzerine kurulu zaten.
açık kaynak yazılımlar bir çok programcı tarafından kısa zamanda geliÅŸir ve yeni kararlı sürümler çıkarır. bu durum ticari yazılım geliÅŸtiren firmaların iÅŸine gelmez. açık kaynağın ÅŸu an en büyük düşmanlarından biri microsoft’tur. ms’nin her ne kadar ücretsiz yazılımları veya açık kaynak bir sistem üzerinde çalıştığı haberleri olsa da piyasadaki tekelini korumak için geliÅŸtirdiÄŸi bir stratejidir. ayrıca geliÅŸtirdiÄŸi sistemi gpl ya da benzeri bir lisansla dağıtmadığı sürece her an kodları kapama ve onu bedava diye kullanan insanlardan lisans parası toplama gücüne sahiptir. aynı siyasette olduÄŸu gibi düşmanımın düşmanı dostumdur anlayışı burada da vardır. bu anlayışa örnek olarak açık kaynak yazılımlar ve google arasındaki etkileÅŸimi gösterebilirz. ama unutulmaması gereken google da ticari hedefler güden bir ÅŸirkettir. elinde imkan olduÄŸunda ms’un yerine geçecektir.
peki neden linux bu kadar az kullanılıyor?
microsoft gibi pazarın büyük kısmına sahip ve yılda milyar dolarlarca kar eden ÅŸirketler, yerini saÄŸlamlaÅŸtırmak için bel altı vurabilirler. bu doÄŸal bir ÅŸeydir. örnek olarak okuduÄŸum okulda derslerde ms harici bir teknoloji veya sistem kullanılmıyor. çünkü bazı anlaÅŸmalar var. bu anlaÅŸmaları ms okula belki 20 bilgisayar bağışlayarak belki de yetki sahibi kiÅŸilere hediyeler yollayarak kotarıyor. aynı ooxml konusunda olduÄŸu gibi. bu öyle bir güçtür ki, devletlerde üst düzey yetki sahipleri bile geleceÄŸi olmayan, kendisine bağımlı hale getiren bu dosya formatına destek çıkıyor. bu etkiye, tepki, ancak son kullanıcının bilinçli olması, alternatiflerinin olduÄŸunun farkına varması ve yeterli baskıyı yapması verebilir. merak ediyorum acaba kaçımız “ooxml’e hayır” kampanyasına katkı saÄŸladık! nasıl ki otobüste yaÅŸlılara yer vermek ya da vermemek elimizdeyse, geleceÄŸimiz için özgür yazılıma destek vermekte bizim seçimimizdir. artık hayatımızın bir parçası olan bilgisayar, internet, yazılım gibi kavramlar günlük hayatımızdan ayrı düşünülemez. wikipedia, gimp ya da benzeri projelere bağış yapmak, baÅŸka yerlere yaptığımız bağışlar kadar önemlidir. bir programın türkçe çevirisine katkı saÄŸlamak, sokata kaybolmuÅŸ birine yolu tarif etmektir.
son olarak
her işletim sisteminin kendine göre avantaj ve dezavatajları vardır. bunların içinde 300 den fazla linux dağıtımının da kendine göre üstün ve eksik olduğu yanlar vardır. önemli olan, gpl ve benzeri lisansa sahip sistemlere yıkıcı eleştirilerde bulunmak değil, elimizi taşın altına koyup bir adım öteye taşımaktır. iş, okul gibi zorunluklarımız dışında özgür yazılım programları kullanmaktır.
